آموزگار حکمت 

حکمت، گنجینه گرانبهایی است که در اعماق وجود انسان به ودیعت نهاده شده و مفتاح گشایش آن جز تزکیه نفس و خودسازی نمی‌ باشد و یا چنان که رسول خدا(ص) فرمود، حکمت چشمه ‌سار زلالی است که در سایه اخلاص عبد پس از چهل شبانه روز از قلب بر زبان او جاری می‌ شود: «ما اخلص عبد لله عزوجل اربعین صباحا الا جرت ینابیع الحکمة من قلبه علی لسانه.»(1)

و یا به بیان امیر مؤمنان(ع) حکمت شجره ‌ای است که در قلب آدمی می ‌روید و ریشه می‌ دواند و بر زبان او میوه‌ ها و ثمراتش را آشکار می‌ سازد: «الحکمة شجرة تنبت فی القلب و تثمر علی اللسان.»(2)

کتاب آسمانی قرآن از یک سو، حکمت را یکی از شیوه‌های دعوت پیامبر اعظم(ص) بر می‌شمارد و می‌فرماید: «ادع الی سبیل ربک بالحکمة و الموعظة الحسنة؛(3) ‌‍[ای پیامبر!] به وسیله حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت نما!» و از سوی دیگر، آن حضرت را به عنوان آموزگار کتاب و حکمت معرفی می ‌نماید: «هو الذی بعث فی الامیین رسولا منهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمة؛(4) او (خدا) کسی است که در میان جمعیت درس نخوانده، رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آنها می ‌خواند و آنها را تزکیه می‌ کند و به آنان کتاب و حکمت را می‌ آموزد.»

گفتنی است که مراد از «کتاب» در این آیه، وحی الهی، قرآن کریم است و منظور از «حکمت» معارف ناب نبوی می ‌باشد که در واقع مجموعه حقایق دین را تشکیل می ‌دهند. بدین جهت، اگر در معنای لغوی واژه حکمت، آن را منع به قصد اصلاح یا عامل حفظ آدمی از هر گونه انحراف و فساد و یا به معنای درستی اندیشه و سخن و کردار ذکر نموده ‌اند، برای آن است که در واقع، حکمت، عبارت از شناخت و معرفت نسبت به حقایق دین می ‌باشد؛ همچنان که امام صادق(ع) فرمود: «ان الحکمة المعرفة و التفقه فی الدین؛(5) همانا حکمت، شناخت و فهم در دین است.» و امام باقر(ع) واژه حکمت را در آیة 269 سوره بقره، به معرفت تفسیر فرمود؛(6) آنجا که قرآن مجید می‌ فرماید: «یؤتی الحکمة من یشاء و من یؤت الحکمة فقد اوتی خیراً کثیراً؛ [خداوند] حکمت را به هر کس بخواهد [و شایسته بداند] می ‌دهد و به هر کس حکمت داده ‌شود، خیر کثیر داده شده است.»

و شایان توجه است که عالی‌ ترین موهبت الهی در دایره وجود که به پیامبر اعظم(ص) عطا گردید؛ یعنی «کوثر» به معنای همان خیر کثیر است که در آیه فوق بیان شد و تفسیر کوثر به وجود بهشتی فاطمه اطهر(س) از آن باب است که عصاره معرفت الهی و نهایت شناخت به حقایق دینی، همانا درک و آگاهی به اسرار وجودی آن مکرمه، و حب و ارادت به آن ذات مقدسه می‌ باشد و چه زیبا فرمود صادق آل طهارت(ع) که: «منظور از «لیلة» فاطمه(س) و مراد از «قدر» الله است. پس هر کس فاطمه(س) را آن چنان که حق شناختن او است، بشناسد، به حقیقت، لیلة القدر را درک کرده است.»(7)

بنابر این، حکمت، حقیقت عظیم ظهور یافته از خزانه غیب است که نیل به پیشگاه بلند آن، تنها در سایه سار تزکیه و تهذیب ربوبی ممکن می ‌باشد؛ همان شناخت و معرفت نسبت به اسرار و حقایق ناب دین که به واقع گمشده مؤمن است: «الحکمة ضالة المؤمن»(8) و رسول خدا(ص) به عنوان خاتم پیامبران مأموریت داشت که پیروان صدیقش را از رهگذر تزکیه نفس، کتاب و حکمت بیاموزد و در حقیقت، آنان را به سوی گمشدة واقعی ‌شان رهنمون گردد.

پی ‌نوشت‌ ها:

1. بحار الانوار، ج 67، ص 242، ح 10؛ 2. غرر الحکم و درر الکلم، ص 59، ح 617؛ 3. نحل/ 125؛ 4. جمعه/ 2؛ 5. تفسیر العیاشی، ج 1، ص 151، ح 498؛ 6. بحار الانوار، ج 1، ص 215، ح 23؛ 7. همان، ج 43، ص 65، ح 58؛ 8. نهج البلاغه، حکمت 80.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: