شب قدر و فضايل آن

امام علي عليه السلام فرمودند: «شب قدر در هر سالي هست، در اين شب امور همه سال (و تقديرها و سرنوشت‌ها) فرو فرستاده مي‌شود، پس از درگذشت پيامبر نيز اين شب صاحباني دارد.»

شب قدر، بزرگترين، شريف‌ترين، پر ارج‌ترين و پر رمز و رازترين شب‌ها در گردونه زمان است كه قلم‌ها در وصفش مي‌شكنند و زبان‌ها در توصيفش قاصر و عقل و تدبيرها در فهم آن مبهوت و متحير مي‌مانند.

شبي كه به فرموده امام صادق عليه السلام قلب رمضان به شمار مي‌آيد. بهترين شب سال، شب قدر است كه خداوند در قرآن كريم آن را شبي پربركت دانسته و ارزش آن را برتر از هزار ماه بيان مي‌كند.

آيا به راستي بركتي بالاتر از اين هست كه يك شب هم تراز هزار ماه يعني 30 هزار شب يا 83 سال و 4 ماه قرار گيرد؟

چرا اين شب «شب قدر» ناميده شده است؟ چه اسراري در آن نهفته و چه وقايع و حوادثي در آن رخ داده و مي‌دهد؟

مفسران قرآن كريم با استفاده از قرآن و احاديث پيشوايان معصوم دين درباره نامگذاري اين شب به «شب قدر» مطالب و دلايل زيادي آورده‌اند.

شب قدر يعني شب بزرگ و باعظمت، زيرا در قرآن كريم «قدر» به معناي منزلت و بزرگي خدا آمده است. (حج /74)

همه مقدرات بندگان نيز در طول سال در اين شب رقم مي‌خورد. (دخان /4)

همچنان كه امام رضا عليه السلام فرمودند: «خداوند در شب قدر آنچه را از اين سال تا سال بعد پيش خواهد آمد مقدر مي‌فرمايد از زندگي يا مرگ، از خوب يا بد يا روزي، پس آنچه خداوند در اين شب مقرر فرمود، وقوع آن حتمي خواهد بود.»

البته اين امر هيچ گونه تضادي با آزادي اراده انسان و مساله اختيار ندارد زيرا تقدير الهي به وسيله فرشتگان طبق شايستگي‌ها و لياقت‌هاي افراد و ميزان ايمان و تقوا و پاكي نيت و اعمال آنهاست.

بدون شك مفاهيمي چون وعده و وعيد، انذار و بشارت، كيفر و پاداش در قرآن و روايات بدون اراده و اختيار انسان بي معنا خواهد بود.

حضور انسان در محافل شب قدر، عبادت و دعا و ... جلوه‌هايي از حضور اراده و اختيار انسان است. بزرگترين اشتباه درباره حقيقت مشيت الهي اين است كه گروهي خود را صاحب همه چيز مي‌دانند و تصور مي‌كنند خداوند به صورت مطلق همه كارها را به بندگان خود واگذار كرده است؛ پس نه ثواب و عقاب در كار است و نه مسووليت و اخلاق.

گروهي ديگر نيز فكر مي‌كنند انسان موجودي مجبور است كه هيچ اختيار و آزادي ندارد و همه چيز توسط قضا و قدر تعيين مي‌شود.

در حالي كه حقيقت امري ميان اين دو نظر است يعني نه جبر قضا و قدر و نه واگذاري مطلق به بندگان، چرا كه بعضي از كارها را ما به خواست و اراده خودمان انجام مي‌دهيم مثل خوردن‌، آشاميدن‌، رفتن‌، آمدن و ... و در بعضي ديگر از كارها همچون به دنيا آمدن، از دنيا رفتن و ... اراده و خواست ما مطرح نيست.

در شب قدر فرشتگان بسياري به زمين مي‌آيند به طوري كه زمين بر آنها تنگ مي‌شود، لذا آن را «شب قدر» ناميده‌اند زيرا يكي از معاني «قدر» به معناي ضيق و تنگ است (اطلاق /7) و در اين شب قرآن با تمام قدر و منزلتش به وسيله فرشته صاحب قدر بر پيامبر صلي الله عليه و آله نازل شد.

پنهان بودن شب قدر

شب قدر در طول سال بيش از يك شب نيست و آن شب نيز در ماه مبارك رمضان واقع شده است. اين مساله، مورد قبول همه مسلمانان است كه هيچ گونه شك و ترديدي در آن وجود ندارد؛ زيرا از سويي خداوند در قرآن مي‌فرمايد: «ماه رمضان ماهي است كه قرآن در آن نازل شده است.» (بقره /185)

و از سوي ديگر در آيه اول سوره قدر مي‌خوانيم «ما آن (قرآن) را در شب قدر فرو فرستاديم.» از همراه كردن اين دو آيه مباركه به يكديگر چنين نتيجه‌گيري مي‌شود كه شب قدر خارج از ماه مبارك رمضان نيست و حتما در اين ماه قرار دارد.

بنابر روايات اسلامي خداوند اجابت را در ميان دعاها پنهان كرده است تا مومنان به همه دعاها روي آورند. همان گونه كه وقت مرگ را پنهان كرده است تا مردم در همه حال پذيراي آن باشند.

وقت قيامت و ظهور امام زمان (عج) را نيز مخفي كرده تا اهل معصيت آنها را دستاويزي براي نيل به مقاصد شوم خود قرار ندهند و در مقابل مومنان در همه حال مراقبت بيشتري از خود نشان دهند. بر همين مبنا شب قدر مخفي است و زمان دقيق آن مشخص نيست.

امام علي عليه السلام دليل مخفي بودن شب قدر را در اين مي‌داند كه مومنان شب‌هاي بيشتري را قدر بدانند و به آرزوي درك فضيلت آن به كارهاي نيك و عبادت بيشتري پرداخته و از معاصي و زشتي‌ها دوري گزينند و در پرستش خداوند تلاش بيشتري نمايند.

از سوي ديگر شب قدر بايستي مخفي باشد زيرا اگر شب خاصي معين مي‌شد، برخي افراد بر اثر توفيق شب زنده‌داري و احيائ آن به عُجب و غرور مبتلا مي‌شدند اما هنگامي كه زمان آن معين نباشد، بر اثر مواظبت بيشتر، ملكات فاضله در نفس‌شان راسخ‌تر مي‌شود و در نتيجه از بركات و فيوضات بيشتري در اين شب‌ها بهره‌مند مي‌شوند.

اگر اين شب معلوم بود، حرمت و عظمت درخورشان را نداشت، زيرا مردم همواره براي هر چه كه از ديد آنها مخفي است، احترام بيشتري قائلند.


فضايل شب قدر

بي‌ترديد شب قدر از شب‌هاي با عظمت و با اهميت سال است و دليل فضيلت اين شب بر ساير شب‌ها به اعتبار اموري است كه در اين شب محقق مي‌شود.

- شب آمرزش گناهان: پيامبر خدا صلي الله عليه و آله در تفسير سوره «قدر» فرمودند: «هر كس شب قدر را احيا بدارد و مومن باشد و به روز جزا اعتقاد داشته باشد، تمامي گناهانش آمرزيده مي‌شود.»

- قلب رمضان: امام صادق عليه السلام فرمودند: «از كتاب خدا استفاده مي‌شود كه شماره ماه‌هاي سال نزد خداوند، دوازده ماه است و سرآمد ماه‌ها ماه رمضان است و قلب ماه رمضان ليلة القدر است.»

- بهتر از هزار ماه: در فرهنگ غني اسلام، همه چيز را با معيارهاي الهي مي‌سنجند و بر همين اساس قرآن در مورد اين شب مي‌فرمايد: «ليلة القدر خير من الف شهر» در دعاي 44 صحيفه سجاديه نيز مي‌خوانيم: «(عبادت و بندگي در) شبي از شب‌هاي آن را بر (عبادت در) شب‌هاي هزار ماه قرار داد (چون خيرات و بركات و سودهاي ديني و دنيوي در آن است ) و آن را شب قدر ناميد.»

- نزول قرآن در اين شب: طبق روايات موجود، مجموع قرآن در شب قدر نازل شده است. اين نزول دفعي و يكباره قرآن است اما نزول تدريجي و تفصيلي قرآن طي بيست و سه سال دوران نبوت پيامبر گرامي به صورت الفاظ نازل شده است.

از ديگر فضايل اين شب نامگذاري يكي از سوره‌هاي قرآن به نام «قدر» است و اين خود گوياي فضيلت و اهميت اين شب است. اين شب، شب مباركي است زيرا خدا مي‌فرمايد: و قرآن كه بهترين خيرات و بركات است در اين شب مبارك نازل شده است. (دخان /3)

نزول ملائكه و روح در شب قدر نشانه شرافت آن بر هزار ماه است. چنان كه امام باقر عليه السلام نيز فرمودند: «عمل صالح در شب قدر از قبيل نماز و زكات و انواع كارهاي خوب بهتر است از عمل در هزار ماهي كه در آن شب قدر نباشد.» شب قدر سراسر خير و سلامت است و از هر امر ناپسندي به دور است و اين خود نيز نشان شرافت آن بر هزار ماه است.


حضرت مهدي(عج)، صاحب شب قدر

بنا بر روايات و ظاهر آيات سوره قدر، شب قدر منحصر به زمان رسول خدا لي الله عليه و آله نيست و فرشتگان در شب قدر مقدرات يك سال را نزد «ولي مطلق زمان » مي‌آورند و بر او عرضه مي‌كنند. اين واقعيت از روز نخستين خلقت بوده است و تا قيامت هم ادامه دارد.

از سويي نيز بنابر روايات زمين از نخستين روز خلقت تا آخر فناي دنيا بي‌حجت نخواهد بود چنان كه امام علي عليه السلام فرمودند: «شب قدر در هر سالي هست، در اين شب امور همه سال (و تقديرها و سرنوشت‌ها) فرو فرستاده مي‌شود، پس از رحلت پيامبر صلي الله عليه و آله نيز اين شب صاحباني دارد.»

حجت خدا در زمين در زمان حاضر وجود مقدس و مبارك حضرت مهدي(عج) است و اوست كه حجت خدا و وصي اوصيا و خليفه رسول خدا و معصوم از هر گناه و پليدي است و لذا صاحب شب قدر است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: